Ik weet niet precies wat mijn interesse wekte toen ik op LinkedIn de blog “De Sniper wacht op je” zag, in de zomer van 2019: de titel? de foto? …? Geen idee.
De blog, geschreven door Arie van Ingen, ging over hoe onverwachte, heftige gebeurtenissen in je leven een trauma en een posttraumatische stressstoornis (PTSS) kunnen veroorzaken. De blog intrigeerde mij: het gaf een andere kijk op psychische problemen en een nuchtere, praktische visie op verandering. Gevolgd door een beschrijving van de werkwijze van Special Forces in Business.
Na het lezen van de blog bekeek ik naar de websites van Special Forces in Business (SFiB) en Coachingreis van je Leven, en zag dat zij de uitvoerende organisatie waren achter het RTL programma Beau en de Veteranen. Ik had een aantal afleveringen gezien. Vond het indrukwekkend wat daar gebeurde.
Op de website van SFiB las ik over het concept van outdoor coaching. Het sprak mij meteen aan: mensen helpen stappen maken in hun persoonlijke ontwikkeling of herstel door samen de (extreme) natuur in te gaan. Letterlijk en figuurlijk uit je comfort zone stappen. you can try this out. En dan in een relatief korte periode (1-2 weken) oefeningen afwisselen met goede gesprekken en fysieke activiteiten. Op basis van mijn eigen ervaringen weet ik dat de combinatie van buiten zijn in de natuur en fysieke inspanningen, je geest tot rust kunnen brengen. Ik was al snel overtuigd van het concept.
Ik was zelf al een tijdje op zoek naar een manier om iets voor andere mensen te doen op een manier die bij mij past, om zo ook wat meer diepgang aan mijn eigen leven te geven. En met het idee dat als je anderen helpt te helen, je wellicht ook een stukje van jezelf heelt.
Vragen die ik mezelf de laatste jaren regelmatig stelde: Welke levensboodschappen wil ik mijn kinderen (nog) meegeven? Waar wil ik de resterende 15-20 jaar van mijn werkzame leven mijn tijd aan besteden? Wat vind ik écht waardevol? Waarmee zou ik tevreden op mijn leven terug kunnen kijken? Wat wil ik uiteindelijk achterlaten als ik er niet meer ben?
Opleiding Outdoor Coach
Een maand later was er een post van Special Forces in Business op LinkedIn dat zij gingen starten met een Opleiding Outdoor Coach (OOC). Ik stuurde Arie een appje om mijn interesse aan te geven en we maakten een afspraak om nader kennis te maken. Als voorbereiding op het gesprek keek ik Beau en de Veteranen -via Videoland- nog een keer, maar nu alle afleveringen.
Het gesprek dat volgde, was goed. Verteld wat mijn achtergrond en motieven waren. Kreeg uitleg over SFiB, wat ze voor mensen zochten, en het beleven (of doorleven) van de vier ‘seizoenen’ waarin je als coach-in-opleiding in vier reizen het gehele opleidingsproces doorloopt, van Deelnemer naar Observator, Begeleider, en uiteindelijk Leider van een Outdoor Coaching reis.
Ik was enthousiast, maar besefte tegelijkertijd dat het best een flinke investering in tijd en geld zou worden. Ik moest daarom even nadenken over een aantal praktische zaken (denk aan: financiën, combinatie met mijn huidige werk, het aantal vrije dagen dat ik nog had, de steun van het thuisfront etc.). Toen ik daar eenmaal helderheid over had, gaf ik Arie aan dat ik serieuze interesse had in de opleiding en dat ik me graag wilde inschrijven.
November 2019
Op een vrijdagavond medio november was de eerste opleidingsbijeenkomst (OOC lichting ’19-’20) op de SFiB locatie in Barneveld. De groep deelnemers bestond uit twee mannen en zes vrouwen. Wel mooi om te zien dat mensen met heel verschillende achtergronden eenzelfde ambitie delen.
Doel van de bijeenkomst was, naast het kennismaken met de andere zeven deelnemers, om geinformeerd te worden over de opzet van de opleiding, planning en activiteiten in de komende periode, de boeken die gelezen moesten worden, de paklijst voor de eerste OOC-reis (naar Noorwegen) en nog wat andere praktische zaken.
December 2019
Eind december was de tweede bijeenkomst in Barneveld. Nu waren naast Arie twee andere coaches aanwezig: Evi en Barry. We besteedden de zondagochten in een huiskamer setting om nader kennis te maken en de reis naar Hardangervidda door te spreken.
Ik merkte dat ik wat gespannen was. Ik maakte me geen zorgen over mogelijk uitdagende (weers-) omstandigheden in Noorwegen of mijn fysieke fitheid. De zenuwen waren zoals vroeger de schoolreisje spanning omdat ik ontzettend veel zin had om naar Noorwegen te gaan, maar het was tegelijkertijd een soort angst voor het onbekende. Ik maakte me met name zorgen over wat het mij mentaal teweeg zou brengen.
Ik was daarom benieuwd naar het reisprogramma en de opzet van de opleiding. Deze was op hoofdlijnen bekend, maar de verdere invulling “was afhankelijk van de omstandigheden en van wat de groep nodig had” volgens de coaches. Het antwoord bood mij weinig houvast. Ik probeerde me erbij neer te leggen. Het vage antwoord riep wel meteen een paar vragen bij me op: Welke houvast zocht ik precies? Waarom eigenlijk? Welk gevoel moest de houvast geven (of juist wegnemen)?
Na het bijpraten hebben we als groep de rest van de middag een creatieve oefening gedaan waarbij iedereen zijn of haar eigen leven uitbeeldde. We kregen vragen en feedback van de coaches over hetgeen we geknutseld hadden. Ik hoopte positieve feedback, dat ik de opdracht “goed” had gedaan en daarmee een goede eerste indruk zou maken als toekomstige coach. Maar de opdracht kon je niet goed of fout doen, dus de gehoopte complimenten en bevestiging bleven uit. Daarvoor in de plaats gaven de coaches hun indrukken terug van wat mijn “kunstwerk” bij hen opriep, en stelden een aantal directe en persoonlijke vragen. Ik voelde me op dat moment bekeken en kwetsbaar.
Aan het einde van de middag hebben we “uitgecheckt”; met de groep in een cirkel staan en dan om beurten drie vragen beantwoorden: Wat voel ik? Wat wil ik (echt)? Wat heb ik daar voor nodig?
Het was overigens niet verplicht om dit met de groep te delen. Deze oefening bleek voor mij toch wat lastiger dan ik op voorhand had voorzien. Het goed waarnemen en vervolgens verwoorden van mijn fysieke en mentale toestand vond ik best moeilijk. Letterlijk stilstaan bij mijn gevoel is iets wat ik nog niet vaak had gedaan in mijn leven.
Januari 2019
Medio januari, vlak voor de reis, stonden er nog twee activiteiten op de planning: een groepsbijeenkomst om de laatste logistieke zaken door te spreken en de outdoor spullen (rugzak, slaapzak, matje, bivy bag, sneeuwschoenen etc.) in bruikleen te ontvangen. Daarnaast een individuele sessie om je intake brief door te spreken met een van de coaches.
De intake brief was een brief aan jezelf over het je verleden, heden en toekomst. De brief was vervolgens de basis voor de formulering voor je coachingsvraag. En deze coachingvraag moest ik meenemen naar Noorwegen.
Eind januari was het dan eindelijk zo ver: naar Noorwegen! In de week vóór vertrek had ik de laatste items op de paklijst gekocht, in de kamer alles uitgestald, gecontroleerd met paklijst, mijn tas en rugzak ingepakt en gewogen, spullen overgepakt, nog een keer gewogen, uiteindelijk dichtgeritst en vliegtuigklaar gemaakt met tie-wraps en duct tape.
Mijn eerste reis
De vlucht naar Oslo was op zaterdagochtend. Vroeg. Heel vroeg. Ik had daarom besloten om in een hotel op Schiphol te overnachten. Iets voor 04:00 uur ging de wekker op mijn iPhone af. Gauw douchen, aankleden en mijn tas pakken, om vervolgens zachtjes de hoteldeur achter me dicht te trekken.
Bij Starbucks werd ik opgewacht door Barry Cornelissen, een van de SFiB coaches, die de groep zou begeleiden naar onze bestemming in Noorwegen. Ook de andere deelnemers verzamelden zich. Na een kop koffie of thee gingen we op weg naar de check-in om bagage af te geven. Toen door de security heen, en op weg naar de gate. Na een vlucht van 1,5 uur landden we op de luchthaven Oslo Gardermoen.
Vanaf het vliegveld was het zo’n 3-4 uur rijden met de auto naar onze huisje (“hut”) voor de komende week, aan de rand van Hardangervidda Nationaal Park. Het is een natuurgebied op een hoogvlakte, op 1.000 – 1.200 meter boven zeeniveau met een oppervlakte van circa 8.000 km2. Daar werden we verwelkomd door een prachtig winterlandschap met een pak sneeuw van 1,50 – 2,00 meter.
Het weer op Handangervidda snel kan omslaan, van relaxed wintersportweer met een stralende zon en een strakblauwe lucht (Kaiserwetter!) naar stormachtige, arctische omstandigheden. Het heuvelachtige landschap biedt dan weinig beschutting. Iets om serieus rekening mee te houden bij de buitenactiviteiten. Later die week mocht ik ervaren wat windkracht 8-9 betekent in een dergelijke winterse omgeving.
De oefeningen
Gedurende de week waren de dagen goed gevuld, van ’s ochtends vroeg tot een flink stuk in de avond. Een dag bestond uit fysieke activiteiten (bijvoorbeeld hardlopen in de sneeuw, cross-country skiën, yoga, wandelen met sneeuwschoenen) afwisseld met coachingsoefeningen, maaltijden, en tijd voor jezelf om je ervaringen en gedachten vast te leggen in je logboek.
In de eerste paar dagen had ik wat moeite met het ondergaan van de coachingsoefeningen. Ik wilde begrijpen wat er precies van me werd verwacht (hoe doe ik de oefening “goed”?), hoe ze precies werkten, en wat de onderlinge samenhang was. Ik merkte dat ik behoefte had aan een “raamwerk” om de oefeningen te kunnen plaatsen, zowel binnen mijn eigen “proces” als binnen de opleiding. Weer die behoefte aan “houvast”…
Toen ik mijn behoefte aangaf aan een van coaches, was de reactie dat ik “…nog te veel in mijn hoofd zat.” en “… mijn gevoel moest volgen.” Daarbij ook het advies om mezelf wat tijd te gunnen “…om te landen in Noorwegen” en “… hét te laten stromen.” Op dat moment vond ik het – eerlijk gezegd – wat vaag en zweverig. Ik begreep niet goed wat ermee werd bedoeld, maar dat kwam later.
Ook merkte ik dat ik in die eerste dagen wél meedeed aan de oefeningen, maar met een bepaalde terughoudenheid. Terugkijkend denk ik dat ik bang was dat de oefeningen mij te veel zouden raken. Dat het te emotioneel zou worden en dat ik als zwak zou worden gezien door de andere deelnemers. Ik was bang dat mijn kwetsbaarheid zichtbaar werd. Wat mij hielp, is dat de coaches in de eerste dagen van de week hun levensverhaal en het proces waar ze zelf in zitten heel openlijk en kwetsbaar deelden met de deelnemersgroep.
De opdracht die ik van de coaches mee kreeg, was om bij situaties die ik als lastig ervaar, in plaats van er direct op te reageren, stil te staan en bewust te doorleven (“Wat gebeurt er hier nu precies? Waarom geeft deze situatie mij dit gevoel? Waarom reageer ik daar zo op?”). Om vervolgens in een later stadium die lastige situaties bewust op gaan zoeken.
De inzichten
Later die week vielen de oefeningen steeds meer op hun plek. Het werd mij meer en meer duidelijk hoe mijn gedrag is beinvloed door de manier waarop ik ben opgegroeid en opgevoed (“Pesso”), hoe ik mij hecht aan anderen (“Hechtingstijlen” oefening), hoe ik relaties aanga (“Contactcirkel”), en de manier waarop mezelf bescherm tegen anderen (“Isoleerstijlen”). Ook werden de boodschappen die ik tijdens mijn opvoeding heb meegekregen helder. Boodschappen die ik onbewust en bewust heb doorgegeven aan mijn kinderen (“Comfort zone” oefening).
De oefeningen gaven mij inzicht in mijn gedrag als kind en volwassene. Ik leerde hoe ervaringen uit je kindertijd (en onvervulde basisbehoeften) kunnen doorwerken in je gedrag in het heden. Overigens, een onvervulde basisbehoefte hoeft niet per definitie negatief te zijn in je verdere ontwikkeling; het geeft je vaak juist een motivatie om een bepaald talent extra goed te ontwikkelen. Door te beter te begrijpen waar mijn gedrag door wordt bepaald, wordt het waarschijnlijk ook makkelijker om bepaalde aspecten daarvan te accepteren.
Aan het einde van de week moest ik de opgedane inzichten omzetten naar een plan waarmee ik eenmaal terug in Nederland mee aan de slag kon. Het was tijd om mijn mentale kast op te ruimen en te beslissen wat waardevol was en wilde bewaren en waar ik afscheid van wilde nemen. De inzichten en afspraken heb ik hardop uitgesproken in een Spiegelsessie.
We hebben veel over onszelf geleerd. Wat een bijzondere manier om elkaar zo te leren kennen, op een prachtige plek! Wat een gave week. Dat moest gevierd worden. We hebben de week afgesloten met (uit Nederland meegebrachte) alcohol, aangevuld met (dure) Noorse biertjes. Na een korte nacht stonden we rond 06:00 uur op. Snel de hut opruimen, spullen in de auto’s, en op weg naar het vliegveld. Naar huis!
Teamlid
Amper twee weken na onze eerste reis mochten wij als deelnemers aan de Opleiding tot Outdoor Coach ook deelnemer aan het jaarlijkse Teamweekend van Special Forces in Business. In het Friese Gaasterland hebben we een weekend lang gewerkt aan het doornemen van onze ervaringen binnen het bedrijf en het werk wat we daarin doen. Voor ons als deelnemers in de opleiding was die ervaring natuurlijk heel vers en bleek welkome en waardevolle input voor het gehele team. Veel gesprekken, een aantal sessies en vooral weer heel veel bij jezelf naar binnen gaan in het bijzijn van anderen zodat deze jou (en zichzelf) weer beter leren kennen. Special Forces in Business steekt veel tijd, energie en kennis in het continue evolueren van haar coachingsdiensten en dat maakt dat er altijd wat te leren en ontwikkelen valt voor de coaches en begeleiders. Het was fijn te ervaren dat we direct vol opgenomen werden in het team, Ook nu hebben we weer veel gelachen en genoten maar ook hele intense en waardevolle momenten met elkaar beleefd.
Mijn tweede reis
Vijf weken na mijn eerste reis zat ik opnieuw in het vliegtuig. Weer op weg naar Noorwegen. Nu voor het tweede seizoen, in de rol als observator. Coaches Virgil van Dijk en Barry Cornelissen gingen een groep deelnemers begeleiden op dezelfde locatie bij Hardangervidda. Er lag nog meer sneeuw dan in januari; de temperaturen waren lager maar gelukkig was er minder wind dan toen.
Deze keer bestond de groep uit alleen mannen, met vanzelfsprekend een andere dynamiek dan in de eerste, gemengde groep. Het programma kwam grotendeels overeen met die van de eerste reis, maar een aantal oefeningen werden specifiek toegevoegd in verband met de aanwezige “mannelijke energie”.
Ik vond het best bijzonder om aan de andere kant van de tafel te zitten, dus onderdeel van het coachteam te zijn in plaats van de deelnemersgroep. Ik hoefde “slechts” waar te nemen, als onderdeel van mijn leerproces. Het leek mij een vrij eenvoudige opdracht. De coaches betrokken mij bij de voor- en nabesprekingen van zowel de oefeningen als de dag in zijn geheel. En vroegen naar mijn waarnemingen en feedback.
Na een paar dagen merkte ik dat ik moeite had met de opdracht van “alleen observeren”. Ik wilde graag iets doen, ik wilde actief bijdragen. Ik wilde meedoen en niet slechts aan de zijlijn staan. De coaches hadden begrip voor die behoefte en lieten mij deelnemen aan de oefeningen en zelfs een paar eenvoudige (sport-)oefeningen voorbereiden en uitvoeren. Ook dit bleek weer lastiger te zijn dan vooraf gedacht; het is echt anders als je deelnemer bent dan voor de groep staan in zo’n proces.
Later, terug in Nederland, heb ik met Arie nog gesproken over mijn behoefte om iets te “doen” in plaats van “op mijn handen te gaan zitten en kijken”. Blijkbaar is “stil zitten” ongemakkelijk voor mij, en “vlucht” ik daarvan weg door iets actiefs te gaan doen. Arie adviseerde mij om het ongemak te onderzoeken, en het later stadium ook bewust op te gaan zoeken.
Hij legde mij vervolgens uit dat hij heel bewust mij de observatie-opdracht had gegeven. Goed observeren is een cruciale taak voor een coach, maar is lang niet altijd makkelijk. Echt goed observeren en volop meedoen is een hele lastige opgave, zelfs voor ervaren coaches. Door mee te doen aan oefeningen beïnvloedt je ook het coachingsproces. Vandaar dat eerst de focus ligt op het werkelijk goed observeren om daarna de volgende stap te zetten. In volgende reizen komen er meer taken bij als coach en wordt er meer van je verwacht en gevraagd; het observeren moet dan dus al goed geoefend zijn. Vandaar de focus op “slechts waarnemen”.
Ik merkte ook dat ik wel van alles waarnam bij de deelnemers, maar geen idee had of dit vanuit coachingsperspectief relevant en waardevol was ikke glem å lese mer om lowest price. De metafoor die bij mij opkwam, was dat ik een soort goudzoeker was, die met een zeefpan telkens in de rivier iets opschept en dan kijkt, maar zonder eigenlijk een idee te hebben wat nu goud en wat gewoon steen en zand is. Arie gaf als feedback dat “…je de deelnemer kan vertellen wat je waarneemt, en hem vervolgens zelf laat bepalen wat waardevol is en wat niet.” En: “Daarmee vul je het niet in voor een ander, en zet je de deelnemer “aan het werk” in plaats van jezelf.” Een mooi advies.
Naast de coachingoefeningen, in- en uitchecken elke dag, en de outdooractiviteiten als het cross-country skien, sneeuwlopen, en hardlopen hebben we vooral veel muziek gedraaid, kampvuren gestookt, buiten geslapen bij -15 (een keer in een Tipi en een keer in zelf gegraven sneeuwholen), een haka gedaan, en de week afgesloten met een echte winter BBQ. En veel gelachen. Het was een mooie week!
Het vervolg
De volgende stap in de Opleiding Outdoor Coach is de Groene Module in de Duitse Vulkaaneifel waarin cruciale outdoor skills worden bijgebracht om deelnemersgroepen veilig en goed te begeleiden in alle omstandigheden. Daarna ga ik me oriënteren op de reis voor het derde seizoen. Ik kijk ernaar uit!
Jan-Herm Maarleveld
Deelnemer Opleiding Outdoor Coach 2019-2020