Door alle ervaringen die wij opdoen in ons werk wordt het steeds duidelijker dat de algemeen geldende en veel gebruikte hechtingstheorieën (denk aan Bowlby/Ainsworth) zich nog wel mogen uitbreiden. O.a. de rol van het geloof of geloven kan namelijk een enorme impact hebben op de hechtingsontwikkeling van een mens. Daarover gaat dit blog van Arie van Ingen, oprichter en eigenaar van Special Forces in Business.
Onlangs kwam ik een aantal maal in contact met de kracht van het geloof. Of misschien anders gezegd: de enorme impact die geloven op ons leven heeft. Nu zag ik al langer dat geloven veel krachten in ons aanwakkert en aandrijft.
Om geloven/geloof hier even scherp neer te zetten wil ik bij aanvang even aan begripsafkadering doen. Ergo: Hebben wij het over hetzelfde? Begrijpen wij elkaar goed? Bij deze mijn perceptie ten aanzien van geloven: ik zie geloven als een vorm van vertrouwen of berusten op iets of iemand op een wijze waarvan je niet zeker weet dat het zo is. Geloven is niet zeker weten maar er wel op vertrouwen dat het zo is. Je kan in van alles geloven: God, Goden, wetenschap, spiritualiteit, non-dualisme, holisme, atheisme maar ook kleiner zoals die ene persoon, die ene emotie, die ene gedachte of dat ene gevoel. Maar zolang je het gelooft, is er theoretisch gezien een kans dat het niet zo is. Dat het tegendeel waar is. Maar dat geloof je niet. Je kiest (hoe onbewust en misschien zelfs onbedoeld het ook moge zijn) een zijde van het spectrum. Vaak gaat dit gepaard met het afsluiten, afweren en/of afkeren van de andere zijde. Geloven impliceert namelijk dat je voorkeur hebt.
Dat het geloven zich op krachtige wijze in de mens kan manifesteren is op tal van wijzen aan te tonen. Denk aan bijvoorbeeld het placebo-effect, maar ook aan religie en religieus aangedreven gedrag, denk ook aan de wijze waarop ons brein ons telkenmale voor de gek houdt (Kahnemann) en aan zoiets als vervorming, vermijding en verdringing doet. Er zijn voorbeelden te over in algemene zin, uit mijn werk en ook betrekking hebbende op mijzelf. Ergo: dat wat je gelooft is niet per se waar, je gaat er hooguit vanuit en vertrouwt erop dat het zo is. Waarschijnlijk tot het tegendeel of een andere versie ‘bewezen’ is of zich in jouw perceptie van de realiteit aankondigd..
Daar wil ik het nu dan ook even over hebben. In mijn werk spreek ik veel mensen en de mensen die ik spreek delen niet zelden hun (vroeg)kinderlijke ervaringen en ook hun herinneringen aan hun jeugd (opgroeien en opvoeding). Vaak komt dit samen met de eigen ontwikkeling van levensboodschappen, strategieën, overtuigingen, mechanismen en patronen die zich in het hier en nu doorvertalen naar denken, voelen én handelen. Mensen geloven wat ze denken, wat ze voelen en dus is hun gedrag een voor hun logisch gevolg. Btw als je iets niet gelooft, geloof je het andere. In de essentie is er dus geen verschil 😉 We zitten als mens nu eenmaal ‘vast aan geloven’. Een niet vermijdbaar resultaat van het hebben van een bewustzijn en het daarmee verbonden zijn aan de verbeelding; het imaginaire volgens Lacan maar ook denkers als Hussrl, Plato en zelfs Kant, Heidegger en Descartes kwamen daar al op uit. We kunnen niet zonder geloven in onze perceptie van de realiteit. Wij zijn wezens die eigenlijk niet (meer) kunnen leven zonder betekenis en dus ‘moeten’ we wel geloven om ons staande te houden. Zo verhouden wij ons tot onszelf en de wereld om ons heen (2e nihilisme van Nietzsche).
Ik dwaal weer wat (filosofisch) af. Waar ik naar toe wilde is eigenlijk veel concreter: Steeds meer krijg ik beeld hoe datgene waarin we geloven ons al op hele jonge leeftijd sterk zal beïnvloeden. Nog concreter: de afgelopen tijd sprak ik diverse mensen die ten aanzien van hun hechtingsontwikkeling beïnvloed waren door de respons (op hun uitreiking) van Jezus of God. In de Hechtingstheorie, die toch in algemene zin aangenomen en gebruikt wordt – gelooft dus 😉 – hebben ze het over primaire hechtingsfiguren. Vaak doelen ze dan op de vader en de moeder. Het kunnen echter ook ‘afwezige’ of vervangen ouderfiguren zijn. Denk aan bijvoorbeeld stief-, pleeg- of adoptie ouders maar ook aan ouders die door scheiding, overlijden of werk (langdurig) uit beeld zijn. Welke situatie er ook was, in algemene zin wordt aangenomen dat het effect kan hebben op de hechtingsontwikkeling van de mens. Maar steeds vaker zie ik dat deze theorie zo bezien mogelijk niet de gehele lading dekt. Er is een element dat ik vaak tegen kom: het Geloof! En of het nou het christelijke, joodse of islamitische (of iets anders) geloof is, maakt niet uit. Het gaat om het geloven in een God en mogelijk zijn vleesgeworden Woord in de vorm van een profeet. Iemand kan daar van jongs af aan aan hechten, er van houden, het letterlijk en figuurlijk aanbidden en natuurlijk dan ook vertrouwen dat het, misschien net als het jonge kind erop vertrouwd dat vader en moeder goed zijn en het goede met je voor hebben, zich op deze wijze aan die mythische ‘ouder’ verbinden. Maar als dat zo is kan die omgekeerd je dus ook het gevoel van teleurstelling, afwijzing, verlating of negeren laten ervaren. Zeker op het moment dat er dingen in je (nog jonge) leven gebeuren die je (bijna) niet kunt geloven. Denk aan situaties van sterven, scheiden of andere gebeurtenissen die grote impact kunnen hebben op de beleving van het jonge kind. Dan wordt je geloof getest zullen sommigen dan stellen. Maar alleen dat laat al zien dat geloven subjectief, dus van het subject, is en dus een onderdeel van ons imaginaire (de verbeelding).
De hechtingstheorie dient dus aangescherpt en in mijn ogen hebben we (als coach/therapeut/behandelaar/analyticus) er dus telkens rekening mee te houden dat wat we geloven of geloofden ook mee doet in de ontwikkeling van onze hechting. Dit gaat in de basis over de wijze waarop we (nog) uitreiken, respons ervaren, vertrouwen op onszelf en de ander en over de wijze waarop we de wereld spreekwoordelijk exploreren.
Dat roept dus de vraag op: Wat geloof(de) jij?
Arie van Ingen
Wie zijn wij? Wij zijn Special Forces in Business. Wij zijn dé outdoor coaching specialist van Nederland e.o. Wij gaan door waar anderen stoppen. Onze missie, visie én belofte is:
Verandering is altijd mogelijk, punt!
Meer weten over onze krachtige coaching? Check onze website voor meer informatie & boekingen:
www.decoachingsreisvanjeleven.nl
Meer weten over de fundamenten van je bestaan?
https://decoachingsreisvanjeleven.nl/vlog-serie-de-fundamenten-van-je-bestaan/ (ook via YouTube & Spotify)
Vragen kan je altijd mailen naar team@sfib.nl