Door: Arie van Ingen – Oprichter, coach & managing partner Special Forces in Business

Een tijdje terug luisterde ik bij toeval naar een podcast over de Franse psychoanaliticus Jacques Lacan. Ik werd direct geraakt door de visie van Lacan en de helderheid waarmee De Kesel daar woorden aan gaf.
Al jaren werk ik als coach op een door mijzelf gekozen wijze. Een wijze die ingegeven is door eigen (opgedane) kennis en ervaring en dus niet voortkomt uit een bepaalde opleiding, stroming of zienswijze. Autodidactisch zou je kunnen zeggen. Ik heb het mijzelf altijd gegund te leren, te ontwikkelen, te evolueren en dus te veranderen met als doel steeds dichter bij de meest effectieve begeleiding van de coachee te komen. Dit proces is nooit af en ook voor onszelf geldt in deze; Verandering is altijd mogelijk, punt! Binnen mijn bedrijf, Special Forces in Business, hebben we, met elkaar, telkens onderzocht wat werkt en wat niet werkt om van daaruit te komen tot waar we nu staan. Dat is zeer zeker niet het eindpunt maar al wel mijlenver vanaf het vertrekpunt en dichter bij die effectieve benadering dan vele anderen. Dat durf ik gerust te stellen. We zijn kwetsbaar op ons weten maar krachtig vanuit ons niet-weten zou Lacan, mocht hij nog leven, er over kunnen zeggen.
Helaas leeft Lacan niet meer en kan ik hem niet meer persoonlijk ontmoeten en dus ging ik op zoek naar een ontmoeting met de man die hem zo goed schijnt te kennen en vertolken: Marc de Kesel. Dat deze ontmoeting met De Kesel vandaag (17 aug 2021) plaats vond is geenszins een compromis gebleken ten opzichte van de gedroomde ontmoeting met Lacan. Sterker nog: misschien wel een onverwachte bonus. Lacan ontmoeten in iemand die hem niet alleen begrijpt en vertaald maar ook nog eens aanvult en zelfs bekritiseerd is filosofisch gezien rijkdom.

Wat maakt dat ik zo geraakt ben en mij aangetrokken voel tot Lacan? Die werkwijze die ik en mijn team bij Special Forces in Business hanteert maakt weliswaar gebruik van bestaande theorieën, modellen, zienswijzen en werkvormen maar is als, tot homogene massa gesmede, formule uniek in zijn soort. Wij noemen deze aanpak samenvattend; De fundamenten van je bestaan en reizen daar met mensen heen omdat wij geloven dat daar de sleutel tot duurzame en significante verandering ligt.
Dat geloof wordt versterkt door de ervaringen die wij erin opdoen met de mensen die dit met ons aangaan: Onze coachees. Zij vertellen het verhaal van de kracht en impact van deze aanpak. Nog niet eens zozeer door hun verhalen en schrijfsels als wel door de verandering die zij daadwerkelijk doormaken en het effect wat dit teweeg brengt in hun leven en dat van de mensen om hen heen.
Vaak werd aan mij gevraagd waar die aanpak op gebaseerd is, of deze wel wetenschappelijk onderbouwd is en of deze in lijn is met de heersende visie op coaching, therapie of behandeling. Het ontmoeten van Lacan raakte mij omdat het zowel verwondering als bevestiging gaf. Verwondering op het treffen van een visie die mogelijk nog meer diepte verschaft in wat wij reeds doen en tegelijkertijd bevestiging dat iets dat met GBV (Gezond Boeren Verstand :-) is ontwikkeld zo naadloos aansluit op de visie van deze geniale denker (Lacan maar zeker ook De Kesel) die zijn tijd ver vooruit was. De visie van Lacan heeft in de vorige eeuw al even mogen gloren maar ik verzeker u dat zijn hoogtij nog moet gaan komen. De mens moet er klaar voor zijn zoveel onwetendheid over zichzelf aan te kunnen. Daarnaast is de visie van Lacan ook nog eens rechtstreeks verbonden aan de visie van Freud. Iets waar ik ernstig veel waarde aan hecht maar waarvan het tegenwoordig hip is om de essentie en importantie daarvan af te breken omdat het ongemakkelijk onkundig en onwetend laat voelen. Niet-weten als uitgangspunt voor wetenschap is nu eenmaal een lastig paradigma.
De kern van de werk- en zienswijze van Lacan is het volgende: Ons verlangen heeft een primaatsfunctie en dus is niet het antwoord op de vraag hetgeen onze essentie bloot legt maar het stellen van de vraag zelf en het verlangen dat eronder ligt. Daarmee raken wij namelijk in contact met ons tekort: Datgene dat ons mens maakt. Wij zijn ons verlangen en dus ons tekort en het is niet de bedoeling dat weg te nemen maar daar onze weg mee te vinden. Anders gezegd: het is niet de bedoeling om antwoord te geven op de vraag van de coachee of hem/haar de illusie te geven dat dit antwoord vinden het einde van de zoektocht zal opleveren. De zoektocht maakt ons mens en mag en kan ons dus niet afgenomen worden. Het is, in dit geval aan ons als coaches, om de coachee te verleiden in zichzelf te vinden wat de vraag maakt: Welk verlangen eronder schuilt en welk tekort men niet wil, kan of durft te aanvaarden. Vaak omdat dit laatste te pijnlijk, te groot en te ondraaglijk lijkt. Daarnaast mogen wij onze verbeelding wel beter in beeld krijgen en ervaren dat onze lust geen werkelijke bevrediging kent. Dit klinkt allemaal niet echt tof en sluit totaal niet aan op de maatschappelijke tendens die ik vaak ‘de happinez-cultuur’ noem. De Kesel zegt daarover terecht: “Het doel van het leven is ook helemaal niet om gelukkig te zijn.” Amen!
Wat ook al verscholen lag in onze werkwijze maar wat vaak lastig te begrijpen en (daardoor) accepteren blijkt is de positie van het ‘ik’. In de bijgevoegde podcast (ga hem ajb minimaal1x luisteren) gaat De Kesel hier uitgebreid op in. Ik wil daar niet veel aan toevoegen maar hoop je interesse te wekken door je nu al mee te geven dat het ‘ik’ eigenlijk een vertrekpunt is dat niet al te serieus genomen moet worden check this als het gaat om vaststellen van de waarheid, een identiteit of het ware zelf. Ergo: als mensen dus bij ons aangeven “Ik wil graag …(kies zelf maar wat je graag zou willen)…” is het dus zaak als coach je niet te laten meeslepen in het beantwoorden van die vraag maar de persoon die het uitsprak terug te brengen naar de essentie: De vraag is een verpakking van het verlangen en de ‘ik’ die dat verlangen heeft is een aanpassing door de kleuring en conditionering van het leven dat deze persoon reeds geleden heeft.
Vaak duiden wij er aan de voorkant van het proces op dat in de kern iedereen wel zo’n beetje met dezelfde vragen en behoeftes begint aan een reis of traject bij ons. Dit leidt meestal tot de twee hoogste logische niveaus van denken (Bateson). Het identiteitsvraagstuk (Wie ben ik?) en het zingevingsvraagstuk (Waarom ben ik hier?). Wij geven dan maar aan dat een reis of traject bij ons je niet zal opleveren erachter te komen wie je bent. Wel kan je allemaal ontdekken wie je niet bent (waarvan je wel dacht en voelde dat je dat bent) en dat dit van grote waarde is. Een reis of traject met ons maakt ook niet dat je jezelf tijdens of daarna per se beter gaat voelen. Je zal wel heel veel over jezelf leren, dat geeft rust, ruimte en nieuwe mogelijkheden en is daarom heel waardevol. Nu ik Lacan ontmoet heb, kan ik zeggen: Je zal de ware aard van je vragen ontdekken, je zal je verlangen onderzoeken en je kan leren om een primaat van tekort te worden door deze in jezelf te omarmen. C’est tout! Dat klinkt wellicht als minimale contributie maar geloof mij dat het een wereld van verschil maakt.
Het is daarom dat wij ons liever ook geen coaches noemen. We doen dat wel omdat veel mensen ons anders niet vinden c.q. herkennen. Liever noemen wij ons procesbegeleiders, -facilitators of gidsen. We werken immers in een outdoor setting en hetgeen we daar doen is ook het beste daarmee te vergelijken. We gidsen in de (externe) outdoor omgeving maar vooral ook in het inmense landschap van je psychisch-emotionele binnenwereld
In het gesprek met De Kesel vroeg ik hem of hij zag dat de 4 primaatvormen (lust, verbeelding, verlangen en tekort) ook op de een of andere manier zouden passen op de Stadia van de levensweg van Søren Kierkegaard. Instinctief voelde dat voor mij al wel zo aan maar ik wilde het checken bij deze expert. Hij antwoordde bevestigend en daarmee heb ik more information nog meer reden gevonden om door te gaan waar we mee bezig zijn en dat verder uit te diepen. Want daar waar Freud, Jung, Lacan en Kierkegaard de weg wijzen, moet je wel een hele domme gids zijn hun aanwijzingen in de wind te slaan. Ook als de overgrote meerderheid dat wel doet.
Wil jij weten waarom Freud en Lacan er wel toe doen? Lees dan gerust eens het boek van Marc de Kesel. Dit is o.a. te bestellen via https://www.bol.com/nl/nl/p/kristalpaleis-reeks-voor-eigentijdse-filosofie-het-munchhausenparadigma/9200000102911173/?bltgh=vjzDNiCLrazFJr–vt9CJA.2_5.7.ProductTitle

Wil je écht in het diepe duiken en naar de fundamenten van je bestaan? Kijk dan bij onze diensten naar de verschillende reizen en trajecten die wij aanbieden.
Wij zijn Special Forces in Business. Wij zijn dé outdoor coaching specialist van Nederland e.o. Wij gaan door waar anderen stoppen. Onze missie, visie én belofte is..
